Çalgı Çalanlar için AKTİF Dinleme

Çalgı Çalanlar için AKTİF Dinleme Stratejileri

Geçtiğimiz hafta öğrencinizin ya da çocuğunuzun çalgıda yavaş bir gelişim göstermesine çözüm olarak dinlemeden bahsetmiştik. Dinlemenin yararlarını farklı açılardan ele almıştık. Bu hafta ise aktif dinleme nasıl olur? Müzisyenler, çalgı çalanlar için stratejiler neler olabilir? sorularına cevap arayacağız. 

Aktif dinlemeye geçmeden önce ilk olarak ne dinleyeceğimize karar vermek gerekiyor. Şu an internette o kadar çok müzik dinlenebilecek kayıt ve program var ki bunlar arasından kendiniz için doğru olanı seçmek her zaman kolay olmayabiliyor. 

Özellikle öğrenciyseniz, çalıştığınız parçaya ilişkin binlerce profesyonel ve amatör kayıt arasında kaybolmak işten değil. Doğru parça sizin çalgı düzeyinize göre doğru tekniklerin kullanıldığı, temiz sesler içeren iyi performanslı bir kayıttır. Öğretmeninizden bu konuda öneri istemek her zaman önemlidir. 

Doğru performansı seçtikten sonra dinlemeye gerçekten başlayabiliriz. Dinlerken dikkatimizi odaklayabileceğimiz konulara bir göz atalım. 

1. Öncelikle çalıştığınız eseri önce hiç yargılamadan sadece duyun. Notaları anlamlandırmaya çalışmayın. Müziğin, frekansların size ulaşmasına izin verin sadece... Genellikle çalgı çalanlar olarak müzikleri birçok ön bilgi ve ön yargıya sahip olarak dinleriz. Bu ön yargılar bilgiyi almamızı kısıtlar. Kulağımızın önüne filtreler koyar. Bu nedenle birçok güzelliği kaçırırız. Bu yüzden önce hiçbir yargı olmaksızın sadece müziği dinleyin. Müziğin aynı soluduğunuz hava gibi kulaklarınıza gelmesini deneyimleyin. 

2. Sonra müziğin katmanlarına dikkatinizi verin. Aşağıda katmanlara odaklanabilmek için düşüncemizi yönlendirecek soruları sormaya çalıştım. Siz de kendinize göre yeni sorular ekleyebilirsiniz. 

• Müziğin tınısı nasıl? 
• Müzikte hangi çalgıları duyuyorum? 
• Önceki adımda duyduğunuz çalgılardan birini seçin. O çalgının ne çaldığına odaklanın. Nerelerde çalıyor? Nerelerde duruyor?  
• Bu bir orkestra eseri mi? Yoksa oda müziği mi? Ya da solo bir çalgı kaydı mı?  
• Parçada nasıl bir akustik ortam var? Kuru, derin, yakın, uzak vb. 
• Parçanın akor gelişimi nasıl? Hangi tonda\makamda bestelenmiş? Ton\makam değişimi var mı? 
• Parçanın formu nasıl? Hangi cümleler kullanılmış? AABA? Sonat? Konçerto? Saz semaisi? vb.
• Parçada tekrarlanan yerler var mı? Tekrarlarda neler değişiyor? 
• Parçanın sözleri var mı? Sözler ne anlatıyor? Sözler ile ezgi nasıl bir araya gelmiş?
•  Şimdi şarkının ritmine odaklanın. Hızlı mı yavaş mı? Siz aynı parçayı çalarken daha mı hızlı ya da  daha mı yavaş çalıyorsunuz? Parçanın ritmine eşlik etmeye çalışın. 

5. Eseri dinlerken kendi çalgınızın ezgisine odaklanın. Önce yine sadece duyun.

Zihinsel imgeleme çalışmaları yapabilirsiniz. Kayıt çalarken siz de çalgınızla birebir kendinizi çalıyor gibi hayal edebilirsiniz. Araştırmalar zihinsel imgeleme çalışmalarının beyin ile kaslar arasında sinir iletim bağlantısını güçlendirdiğini ve bu nedenle çalgı performansının çok daha az zahmetle yükseltildiğini kanıtlamış durumda. Yani her işte beyninizi kullanın :)

Dinleme + katılma

Bu kısma kadar elimizde çalgımız olmadan sadece müziğe ve müziğin katmanlarına dikkatimizi yoğunlaştırarak aktif dinleme yapmaya çalıştık. Burada ise yavaş yavaş çalgımızı da bu dinlemenin içine katmaya başlıyoruz. 

İlk olarak bu kadar dinledikten sonra artık notalarınızı yanınıza alın. Bir yandan dinlerken bir yandan da notaları takip edin. 

Hızlı geçen ve nasıl çalındığı anlaşılamayan bölümleri yavaşlatarak dinleyin. Özellikle youtube videolarında sol kısımda yavaşlatma düğmesi bulunuyor. Bu müthiş bir özellik kullanmak lazım :)

Kayıt çalarken çalgınızı elinize alın ve ses çıkarmadan sadece parmaklarınızı hareket ettirin. Kayıtla birlikte siz de sessiz çalışma yapın. Parmaklarınız kayıdın hızına yetişemiyorsa kaydı yavaşlatıp tekrar deneyin. Kayıttaki performans ile bağdaşmaya çalışın. 

Kayıt çalarken bu sefer de diğer elinize odaklanın. Kemancılar havada yay hareketlerini çalabilirler. Gitarcılar sağ elde hangi telleri kullandıklarını gözden geçirebilirler. 

Çalgımızla başbaşa

Eğer yukarıdaki dinleme çalışmalarının en az 6 tanesini yaptıysanız eser ile ilgili birçok bilgiye çoktan sahipsiniz demektir. Müzik yavaş yavaş içselleşmeye başlamıştır. Artık müziği dışarıdan değil de içeriden dinlemenin vakti geldi. 

• Müziği zihninizde duymaya çalışın. 

Kayıttan parçayı dinlerken bir yerde parçanın sesini kısın. Bu sırada müziği zihninizden çalın. Birkaç ölçü sonra müziğin sesini yeniden açın. Sizin içinizdeki müzik ile kayıttaki müzik örtüştü mü? 

• Çalgınızı elinize alın. Çalgınıza göre hareketleri indirgeyerek çalışın. Şöyle ki eğer keman çalıyorsanız önce sadece sol el parmaklarınızı tuşenin üstünde hareket ettirerek sonra da sadece yayınızla havada çekme-itme hareketleri yaparak çalabilirsiniz. Suzuki buna hayalet yaylarla çalmak diyor :) 
• Eğer yanınızda aynı parçayı çalan bir arkadaşınız varsa bu görevleri paylaşabilirsiniz. biriniz yayı yönlendirirken diğeri sol elde notalardan sorumlu olabilir. Bu çalışma için herkesin müziği iyi biliyor olması ve birbirini çok iyi dinlemesi gerekir. 

Sizinle geçen hafta paylaştığım Suzuki grup dersindeki görsel işte keman çalarken aynı zamanda aktif dinlemeye bir örnek.  Bunu farklı çalgılarla da deneyen profesyonel müzisyenler olmuş. Sizinle bu kayıtlardan birini paylaşmak istiyorum. 

Bir gitar beş müzisyen! :) Bol müzikli güzel bir hafta diliyorum...  İyi seyirler